سرطان های مرتبط با HPV در کودکان، زنان و مردان

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عوامل عفونت‌های منتقله از طریق تماس جنسی است که می‌تواند به بروز انواع سرطان‌ها در کودکان، زنان و مردان منجر شود. سرطان دهانه رحم، سرطان دستگاه تناسلی، سرطان واژن، سرطان مقعد، و سرطان‌های سر و گردن از جمله بیماری‌های جدی مرتبط با HPV هستند.

واکسن HPV به‌عنوان یک روش پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV و انواع بیماری ها و سرطان‌های ناحیه تناسلی، سرطان واژن و سرطان سر و گردن، موثر است.

بیماری های مرتبط با HPV در خانم ها

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت زنان دارد و به عنوان عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های جدی شناخته شده است. یکی از مهم‌ترین این بیماری‌ها سرطان دهانه رحم است که به عنوان چهارمین سرطان شایع در زنان در سراسر جهان محسوب می‌شود. علاوه بر این، HPV می‌تواند باعث بروز سرطان‌های دستگاه تناسلی واژن شود که اگرچه شیوع کمتری دارند، اما همچنان مخاطرات جدی برای سلامت زنان به همراه دارند.

سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع خانم ها در دنیا با نزدیک به 570000 مورد سرطان مهاجم دهانه رحم شناخته شده است و 311000 مرگ به دلیل سرطان دهانه رحم به دنبال دارد. تقریبا تمام موارد سرطان دهانه رحم مربوط به عفونت با ویروس HPV است. HPV نوع 16مسئول 50 درصد و نوع 18 مسئول 20 درصد سرطان های دهانه رحم شناخته شده اند.

سرطان دستگاه تناسلی زنان و واژن

این سرطان ها جزو سرطان های غیر شایع در دنیا هستند. برخلاف سرطان دهانه رحم تمام سرطان های دستگاه تناسلی، به دنبال ابتلا به HPV رخ نمیدهند. در حدود 35 درصد سرطان های اندام تناسلی و 70 درصد سرطان های واژن مرتبط با ابتلا به HPV هستند. HPV نوع 16 و 18 مسئول بین 35 تا 77 درصد سرطان های HPV مثبت اندام تناسلی و 60 درصد سرطان های HPV مثبت واژن هستند. سرطان های HPV مثبت اندام تناسلی و واژن نسبت به انواع HPV منفی در سنین پایین تر دیده می‌‌شوند، و با ریسک فاکتور های جنسی همراه است.  

بیماری های مرتبط با HPV در خانم ها و آقایان

ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های منتقله از طریق تماس جنسی است که تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت هر دو جنس دارد. این ویروس می‌تواند منجر به بروز انواع مختلفی از سرطان‌ها در هر دو جنس شود. هرچند برخی از این سرطان‌ها بیشتر در زنان یا مردان مشاهده می‌شوند، اما عفونت HPV خطرات جدی و مشترکی برای هر دو گروه به همراه دارد.

سرطان مقعد

این سرطان از شیوع پایینی برخوردار است. با این حال، در کشور های ثروتمند اخیرا با افزایش شیوع نسبت به گذشته همراه بوده است. انواع 16 و 18 HPV عامل نزدیک به 90 درصد از ضایعات پیش سرطانی و سرطانی مقعد می‌باشند. بروز این سرطان در خانم‌ها بیشتر از آقایان است. با این حال سرطان مقعد در آقایان هم جنس‌گرا از بروز بالایی برخوردار است.  

سرطان سر و گردن (اوروفارنکس)

عفونت با HPV نقش مهمی در ابتلا به سرطان‌های سر و گردن دارد. سرطان سر و گردن (اوروفارنکس) به دو دسته‌ی مرتبط و غیر مرتبط با HPV تقسیم می‌شوند. انواع مرتبط با HPV سرطان های اوروفارنکس به طور اولیه در ناحیه پایه زبان و لوزه ها دیده می‌شود و نسبت به انواع غیر مرتبط با HPV در افراد جوان تر و افراد دارای ریسک فاکتور های جنسی دیده می‌‌شود.

بیماری های مرتبط با HPV در مردان

عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) بر خلاف باورهای عمومی که به عنوان یک عفونت مرتبط با زنان شناخته می‌شود، تأثیرات جدی و گسترده‌ای بر سلامت آقایان نیز دارد. HPV یکی از انواع شایع ویروس‌های جنسی است که می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم منجر به بروز انواع سرطان‌هایی مانند سرطان اندام تناسلی،سرطان مقعد و سرطان سر و گردن در آقایان شود.

سرطان آلت تناسلی در آقایان

سرطان آلت تناسلی آقایان به طور کلی در سرتاسر دنیا شایع نمی‌باشد. با این حال در برخی قسمت های آفریقا، آسیا و آمریکای شمالی 10 درصد از سرطان های آقایان را شامل می‌شود. 35 تا 40 درصد کل سرطان های آلت تناسلی در آقایان از HPV نوع 16 و 18 منشا می‌گیرد و 70 تا 80 درصد سرطان های HPV مثبت آلت تناسلی آقایان به دنبال HPV نوع 16 و 18 ایجاد می‌شود. سرطان آلت تناسلی HPV مثبت در سنین پایین تر دیده می‌‌شوند.

ریسک فاکتور های ابتلا به عفونت

در درجه‌ی اول، عفونت دهانه رحم ،واژن و مقعد با HPV به دنبال تماس جنسی (واژینال یا مقعدی) منتقل می‌شود. محتمل ترین راه انتقال عفونت HPV از طریق تماس جنسی است. مطالعات نشان داده است که:  

1. ریسک عفونت با ویروس HPV به طور مستقیم با تعداد شرکای جنسی فرد مرتبط است.  
2. مانند سایر عفونت های منتقله از طریق تماس جنسی، نزدیکی با شریک جنسی جدید ریسک فاکتور قوی تری برای ابتلا به عفونت HPVنسبت به ارتباط با شریک جنسی طولانی مدت است.  

هر دو راه ارتباط جنسی شامل ارتباط واژینال و مقعدی ریسک فاکتور اصلی برای ابتلا به عفونت HPV هستند. لازم به ذکر است که دخول برای انتقال ویروس HPV الزامی نمی‌باشد. این ویروس از طریق تماس با سایر روش ها برای مثال با استفاده از انگشتان و اسباب بازی های جنسی نیز قابل انتقال به غیر می باشد.

در زوجین غیر هم جنس احتمال انتقال عفونت با HPV از خانم به آقا بیشتر از آقا به خانم است و انتقال در هر دو جنس بدون علامت است.  

در صورت مثبت بودن سابقه ابتلا به یکی از انواع سویه‌های HPV احتمال ابتلای مجدد به آن کاهش می‌یابد. هر چند مدت زمان بقای این ایمنی نامشخص است و آنتی بادی لزوما در تمام خانم ها به دنبال ابتلا دیده نمی‌شود.  

استفاده صحیح و مداوم از کاندوم احتمال ابتلا به HPV را کاهش می‌دهد، اما به طور کامل از انتقال آن جلوگیری نمی‌کند. چرا که HPV از طریق تماس پوست با پوست قابل انتقال است.  

ریسک فاکتورهایی که با شیوع ابتلا به HPV در آقایان مرتبط هستند شامل رفتارهای جنسی گذشته و حال حاضرشان، تعداد شرکای جنسی، عدم استفاده از کاندوم، سابقه ابتلا به سایر عفونت‌های منتقله از طریق جنسی، نژاد، قومیت است.

تأثیر واکسن در کاهش نرخ سرطان‌های مرتبط با HPV

مطالعات نشان داده‌اند واکسن HPV ایرانی به‌طور قابل توجهی ابتلا به سرطان‌های مرتبط با HPV را کاهش می‌دهد. چند نکته کلیدی در رابطه با نقش واکسن HPV از ابتلای به انواع سرطان‌های ناشی از ویروس HPV وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. سرطان دهانه رحم: این واکسن در پیشگیری از سرطان دهانه رحم بسیار مؤثر بوده است و مطالعات نشان داده‌اند میزان بروز سرطان دهانه رحم کاهش قابل توجهی داشته است. برای مثال، در مطالعه‌ای در اسکاتلند، هیچ موردی از سرطان دهانه رحم در میان بیماران واکسینه‌شده 12 یا 13 ساله دیده نشد که نشان‌دهنده سطح بالای محافظت است.
2. سرطان سر و گردن: این واکسن خطر ابتلا به سرطان سر و گردن مرتبط با HPV را کاهش می‌دهد. مطالعه‌ای که در کنفرانس انجمن انکولوژی بالینی آمریکا (ASCO) در سال 2024 ارائه شد، کاهش 56 درصدی خطر ابتلا به سرطان سر و گردن مرتبط با HPV  را در مردان واکسینه‌شده گزارش کرد.
3. سرطان مقعد و سر و گردن: این واکسن خطر ابتلا به سرطان مقعد و سر و گردن را کاهش می‌‌دهد. برای مثال، مطالعه‌ای نشان داد افرادی که سابقه واکسیناسیون HPV نداشتند، 19 برابر بیشتر از افرادی که واکسینه شده بودند، در معرض ابتلا به سرطان دهان و حلق بودند.

واکسیناسیون گسترده ممکن است منجر به از بین رفتن عفونت HPV و بیماری‌های مرتبط با آن، حتی با نرخ واکسیناسیون کمتر شود. برای مثال، مطالعه‌ای نشان داد نرخ واکسیناسیون جهانی 80 درصد می‌تواندHPV 6، 11، 16 و 18 را از بین ببرد.

به‌طورکلی، نشان داده شده است که واکسن HPV در کاهش میزان سرطان‌های مرتبط با HPV بسیار مؤثر است و انتظار می‌رود پذیرش گسترده آن تأثیر قابل توجهی بر سلامت عمومی داشته باشد.

انواع واکسن HPV

واکسن HPV (Human Papillomavirus) یک واکسن پیشگیری از ابتلا به ویروس HPV است که از انواع سرطان‌های ناحیه تناسلی جلوگیری می‌کند. این واکسن در برابر گونه‌های مشخصی  از ویروس HPV به خصوص سویه‌های 16 و 18 که از سویه های پر خطر این ویروس و عامل ایجاد سرطان های نواحی تناسلی است، مقاومت ایجاد می‌کند و نقشی در درمان عفونت و بیماری‌های ناشی از این ویروس ندارد.

انواع مختلفی از واکسن HPV مانند واکسن پاپیلوگارد وجود دارند که به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا سویه های خاصی از ویروس HPV را شناسایی کند و بدن در برابر ابتلا به این سویه های ویروس مقاوم باشد. دو مورد پرخطر این ویروس HPV16 و HPV18 حدود ۷۰٪ موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان را تشکیل می‌دهند. 

پاپیلوما، DNA ویروس هایی هستند که در حدود 200 نوع مختلف از آن ها شناخته شده و فقط در گونه انسان عفونت‌زایی می‌کنند. این ویروس‌ها را می‌توان با توجه به گرایش آن‌ها به بافت‌های مختلف به دو گروه پوستی و مخاطی و با توجه به نوع بیماری زایی آن‌ها به دو دسته کم خطر و پر خطر طبقه بندی کرد.  

بیشتر عفونت های ناشی از HPV بدون توجه به پر خطر یا کم خطر بودن آن ها به صورت خود به خودی با گذشت 12 ماه از ابتلا به آن ها برطرف می‌شوند و نیاز به اقدام خاصی ندارند.